Spelen met ‘Loose Parts’

Je kent het vast wel, ergens in een hoekje in of op de kast, dat laatje of mandje vol met kleine ‘rommeljes’. Misschien een paar kroonkurken, haar elastiekjes, een verdwaalde pion van mens-erger-je-niet of een ander spel, een wasknijper en zo nog meer van die ‘rommeltjes’ die geen vaste of eigen plek hebben en gewoon zijn blijven rondslingeren.

Maar wat jij als mandje met rommel ziet, wordt misschien anders gezien door je kinderen. Geef je kleuter dit mandje met voorwerpen maar eens en zie wat er gebeurt.

Kinderen hebben een mate van creativiteit waarbij ze nog niet alles willen overdenken zoals volwassenen dat vaak kunnen doen en ze verzinnen terplekke nieuw spel met het materiaal in dit rommelmandje. Wanneer kinderen met dit soort losse voorwerpen en materialen spelen noemen we dit vaak ‘Loose Parts play’.

Oorsprong van Loose Parts

In 1971 werd de term ‘Loose Parts’ als spelmateriaal voor het eerst genoemd door de Britse architect Simon Nicholson in zijn artikel ‘How NOT to cheat children: The Theory of Loose Parts’.
Met loose parts bedoelde Nicholson een grote variatie aan open-einde materiaal dat kinderen gebruiken en manipuleren en dat uitlokt tot creativiteit. Een speeltuin met een glijbaan en een schommel is dan ook minder uitdagend dat een speeltuin met een zandbak waarin stenen, stokken en ander materiaal te vinden is. Zo zie je hoe loose parts uitnodigen tot gevarieerd, explorerend en creatief spel.

In de 50 jaar die volgden is er steeds meer geschreven en nagedacht over spel met loose parts. Ik ben het zelf in de afgelopen 10 jaar ook regelmatig in mijn werk tegen gekomen. In die tien jaar werd er nooit de term loose parts gebruikt, maar eerder ‘kosteloos materiaal’ ‘open materiaal’ ‘sensorisch materiaal’ en meer van dat soort termen. Maar al deze termen kunnen samen worden gevat in de term loose parts.

Loose parts in het spel van kinderen

Sinds de jaren dat als professional in de kinderopvang werkzaam ben, ben ik meer gaan lezen en ontdekken over het spel van kinderen, het belang van spel voor kinderen en het spelmateriaal voor kinderen. De theorie over loose parts spel spreekt mij heel erg aan, op persoonlijk gebied, maar vooral ook op professioneel gebied.

Oke, ik neem je even mee terug naar je jeugd. Herinner je je nog dat je broekzakken of jaszakken regelmatig gevuld waren met steentjes, eikeltjes, takjes en al die andere dingen die je maar vindt. Misschien herinner je je het niet uit je eigen  jeugd, maar zie je het wel terug bij je eigen kinderen of de kinderen op je groep of in je klas. En misschien realiseer je het je niet, maar dit is loose parts play. Kinderen kunnen zich uren bezig houden met deze steentjes, eikeltjes of een met een doos vol takken die ze een paar dagen eerder in het bos gevonden hebben.

Water photo created by drobotdean - www.freepik.com

Als je hier naar kijkt dan moet je je wel realiseren dat loose parts een enorme aantrekkingskracht hebben tot kinderen omdat kinderen van nature nieuwsgierig zijn. Eikeltjes zijn niet alleen leuk om te verzamelen, maar het hoedjes van een eikel kun je ook gebruiken om op te fluiten.

Maar loose parts is ook open-ended materiaal. Een stapel takken uit het bos kunnen van alles voorstellen in het spel van een kind. Zo kon mijn zusje zich zelf vroegen een heel middag zoet houden door haar fantasiespel met twee takken, een lange en een korte die een mama en baby giraffe voorstelden.

En een van de mooiste eigenschappen van loose parts is dat het mobiel materiaal is. Je kunt het niet alleen over vinden, maar ook makkelijk meenemen en in tal van omgevingen gebruiken als speelmateriaal.